Mija kolejny dzień na zwolnieniu. Czujesz się lepiej, więc myślisz: „A może wreszcie umyję okna, skoro mam wolne?”. Uważaj, bo może cię to drogo kosztować. Niestety, ani przełożeni, ani ZUS nie lubią takich „zaradnych”. I kontrolują pracowników na chorobowym, a w razie dopatrzenia się nieprawidłowości potrafią srogo ukarać. Przypływ dobrego samopoczucia nie usprawiedliwia bowiem złamania warunków zwolnienia lekarskiego. Nie warto ryzykować bo konsekwencje mogą być poważne. Kontrole zdarzają się coraz częściej, więc — aby nie narażać się na nieprzyjemności — lepiej sprawdź dokładnie, co ci wolno, kiedy lekarz wypisze ci druk ZUS ZLA.
Zwolnienie lekarskie L4 – czy można wychodzić z domu, wyjechać poza miejsce zamieszkania?
Z założenia zwolnienie lekarskie ma umożliwić jak najszybszy powrót do zdrowia i obowiązków zawodowych. Wiele osób wpada na pomysł, by wykorzystać czas, kiedy z powodu choroby nie musi pójść do pracy. Wolne dni przeznaczają na od dawna odkładane domowe zajęcia: duże porządki, remont, wyjazd do rodziny. Niektórzy chcą trochę dorobić. W zasadzie L4 zaczyna się z chwilą jego wystawienia. Wychodzisz od lekarza, po drodze wstępujesz do apteki i idziesz do domu, żeby położyć się do łóżka.
Na druku lekarz napisał “Chory może chodzić”? To nie znaczy, że wolno ci bez ograniczeń z tego korzystać. Możesz pójść do apteki, na rehabilitację czy odebrać wyniki badań. Niewiele więcej. Oczywiście wiele zależy też od przyczyny zwolnienia. ZUS nie będzie robił problemu, gdy jesteś na L4 z powodu złamanej ręki, a wyjdziesz po bułki.
Istnieją zresztą sytuacje, kiedy opuszczanie domu wręcz ułatwia powrót do zdrowia, np. w przypadku depresji podczas L4 z powodu wypalenia zawodowego spowodowanego stresem w pracy.
Elektroniczne zwolnienie – e-ZLA – brak konieczności dostarczenia zwolnienia do zakładu pracy
Od 1. grudnia 2018 roku lekarze wystawiają jedynie e-zwolnienia (e-ZLA), czyli elektroniczne zwolnienia lekarskie, które sa wysyłane do pracodawcy przez Internet. Do końca 2018 roku, jeśli nie mieliśmy adnotacji o możliwości wychodzenia, jedyną uzasadnioną aktywnością poza domem była ta związana z ponowną wizytą u lekarza (ta nadal jest) lub z dostarczeniem zwolnienia do zakładu pracy, bądź do swojego oddziału ZUS, jeśli prowadziliśmy działalność gospodarczą.
Można to było zrobić w drodze od lekarza do domu (za to nie groziły żadne konsekwencje), ale także poprosić o zawiezienie dokumentu kogoś zaufanego albo wysłać druczek listem poleconym.
Na dostarczenie lub wysłanie zwolnienia mieliśmy 7 dni począwszy od następnego dnia po jego wystawienie. Jeśli zwolnienie było krótsze niż ten okres – nie szkodzi. Mogliśmy bez konsekwencji dostarczyć zwolnienie do pracy. Przy dłuższej przerwie spóźnienie jednak kosztowało! Począwszy od dnia choroby naliczana jest bowiem 25-procentowa obniżka świadczeniowa.
Nieterminowe dostarczenie L4 nie mogło też być powodem do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Uwaga! Obecnie obowiązek zgłoszenia zwolnienia pracodawcy lub ZUS-owi (w przypadku przedsiębiorców opłacających składkę chorobową). Znane są przypadki niedopełnienia tego obowiązku przez medyka i brak wypłaty świadczenia chorobowego na czas lub ciąganie po sądach przedsiębiorców za nieopłacenie za niezgłoszony okres choroby.
Przeczytaj też: E-recepta online – jak działa, jak sprawdzić? Od kiedy logowanie?
Kontrola ZUS na L4 – jakich “gości” się spodziewać? Kontrola pracodawcy
Kontrolne “odwiedziny” mogą ci złożyć urzędnicy z ZUS. Ale do sprawdzenia L4 uprawniony jest również pracodawca. Ma on do wyboru 2 opcje:
- Kontrola o charakterze formalnym – pracodawca sprawdza, czy zwolnienie wystawione do druku ZUS e-ZLA zostało wydane zgodnie z przepisami, czy są wszystkie dane i czy nie zostało sfałszowane.
Zwraca dokument do poprawki, gdy jest on błędnie wystawiony, albo może wystąpić do lekarza o wyjaśnienie, jeżeli zachodzi podejrzenie, że druk został sfałszowany. Do takiej kontroli ma prawo każda firma, niezależnie od tego, ilu zatrudnia pracowników. - Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnienia – polega na ustaleniu, czy w okresie, w którym chory jest niezdolny do pracy, nie wykonuje pracy zarobkowej lub nie wykorzystuje zwolnienia niezgodnie z jego celem. Może ją przeprowadzić tylko pracodawca, który zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 osób. W innych przypadkach ten obowiązek ciąży na ZUS.
Konsekwencje łamania zasad przebywania na L4
Jeżeli okaże się, że zamiast zdrowieć, robisz inne rzeczy, grozi ci utrata prawa do świadczenia chorobowego w całości. I nie ma tu żadnego znaczenia fakt, że np. tylko raz w ciągu kilku tygodni pojechałaś na duże zakupy. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę, nawet dyscyplinarnie. Co ma prawo ci zarzucić?
Wykorzystanie zwolnienia niezgodnie z celem, czyli m.in. nieprzestrzeganie:
- nakazu leżenia w łóżku,
- zakazu wykonywania prac domowych,
- prac w ogrodzie lub gospodarstwie.
Zwolnienie L4 a kurs językowy lub praca dodatkowa (nieodpłatna)
Za niewłaściwy sposób korzystania ze zwolnienia można uznać także uczestnictwo w zajęciach dokształcających czy kursach językowych.
Pracujesz na L4? Niedozwolone jest wykonywanie wszelkiego rodzaju pracy, nawet świadczonej nieodpłatnie, w ramach pomocy rodzinnej czy wolontariatu.
Ważne! Wykorzystanie zwolnienia niezgodnie z prawem mogą ci zarzucić także wtedy, gdy nie stosujesz się do zaleceń lekarza i nie dążysz do jak najszybszego powrotu do zdrowia, nie poddasz się kompleksowej rehabilitacji lub nie zgodzisz się na zabieg, który by umożliwił powrót do zdrowia.
Przeczytaj też: Pożyczka bez udokumentowanych dochodów – dla bezrobotnych bez zarobków
Gdzie może odbyć się kontrola pracownika na zwolnieniu?
Urzędnicy mogą wpaść do domu, ale też sprawdzić, czy nie ma cię w drugim miejscu pracy (np. skontaktować się z przełożonymi i zażądać takiej informacji), bądź w miejscu, w którym prowadzisz działalność gospodarczą. Nieobecność w domu i obecność w innym miejscu pracy może zostać uznana za niewłaściwe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego.
Gdy urzędnik cię nie zastanie, kontrola zostanie powtórzona. a ty będziesz musiał usprawiedliwić nieobecność – np. wizyta u lekarza, na rehabilitacji czy nawet w aptece nie jest uznawana przez pracodawcę za nadużycie zwolnienia. Jeśli odmówisz złożenia wyjaśnień albo nie udzielisz ich w wyznaczonym terminie, uznaje się, że zwolnienie lekarskie jest wykorzystywane niezgodnie z jego celem.
Ważne! Dopilnuj, by lekarz wpisał na druku zwolnienia adres, pod którym będziesz chorować lub adres zameldowania. Nie złamiesz prawa, dochodząc do zdrowia u kuzynki na wsi, szczególnie gdy zapewni ci opiekę, ale musisz podać jej adres. Jeżeli zmienisz miejsce pobytu po wydaniu zwolnienia lekarskiego, musisz powiadomić o tym płatnika składek, czyli pracodawcę lub ZUS.
Przeczytaj też: Pakiety medyczne dla firm, dla pracowników i indywidualne – ranking i opinie – oferty Luxmed
Moje chorobowe, moja sprawa? Co w przypadku wcześniejszej rekonwalescencji?
Dostałeś zwolnienie, ale postanowiłeś, że go nie wykorzystasz? Jeszcze do niedawna nie ponosiłeś z tego tytułu konsekwencji. Po prostu nie zanosiło się zwolnienia do pracodawcy. Obecnie w erze e-zwolnień sytuacja jest już inna. Ale co jeśli chcesz tylko skrócić zwolnienie, bo czujesz, że wrócilaś do zdrowia przed końcem zwolnienia?
W przypadku L4 poniżej 30 dni ZUS uznaje, że podjęcie pracy u swojego pracodawcy – w okresie zdolności do pracy – jest równoważne z cofaniem wniosku o zasiłek chorobowy. Pracodawca przesyła oświadczenie o powrocie obowiązków, z oznaczoną datą.
Ważne! Jeśli jednak w okresie choroby podjąłbyś pracę u innego pracodawcy, tracisz prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia (również za dni, w których z niego korzystałeś).
Gdy niezdolność do pracy trwa dłużej niż 30 dni, o dopuszczeniu do pracy zdecydować może tylko lekarz medycyny pracy, po przeprowadzeniu badań, które kieruje zatrudniająca cię firma. W razie decyzji pozytywnej, podobnie jak w przypadku krótszego zwolnienia, zasiłek chorobowy dostaniesz tylko za czas, kiedy nie pracowałeś, a za resztę dni otrzymasz normalne wynagrodzenie.
Przeczytaj też: Jak wykorzystać czas na kwarantannie z korzyścią dla budżetu domowego? nowy plan dla finansów osobistych
Czy na L4 można iść do kościoła?
Mimo że potrzeby duchowe są ważne, a być może i najważniejsze w życiu człowieka, to jednak zgodnie ze starym polskim przysłowiem: w zdrowym ciele – zdrowy duch, a także z literą prawa, odpowiadamy otwarcie – nie, nie można iść do kościoła w czasie, gdy lekarz przepisuje nam L4 z wpisanym zaleceniem siedzenia w domu, a tym bardziej leżenia w łóżku.
super