W niniejszym artykule przedstawimy kluczowe aspekty obowiązującej od 18. grudnia 2022 – Ustawy z dnia 6. października 2022 o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie, potocznie nazywanej ustawą antylichwiarską 3.0. Omówimy główne założenia tej ustawy, wprowadzone zmiany oraz wymagania co do badania zdolności kredytowej klientów. Poruszymy również temat maksymalnych kosztów pozaodsetkowych i nadzoru KNF nad instytucjami pożyczkowymi. Kiedy konkretne zapisy weszły lub wejdą dopiero w życie? Zapraszamy do lektury.
Spis treści
Nowa ustawa antylichwiarska 2022 – główne założenia
Tzw. ustawa antylichwiarska 2022 weszła w życie pod koniec zeszłego roku. Ma ona na celu zwiększenie ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami pożyczkodawców. Wprowadziła szereg zmian, takich jak:
- ograniczenie kosztów pozaodsetkowych,
- zmiany w ocenie zdolności kredytowej klientów,
- wprowadzenie szczegółowego nadzoru KNF nad instytucjami pożyczkowymi,
- zaostrzenie wymagań dotyczących minimalnego kapitału zakładowego dla instytucji pożyczkowych oraz sposobu finansowania ich działalności.
Maksymalne koszty pozaodsetkowe zgodnie z nowym prawem
Zdefiniowanie maksymalnych kosztów pozaodsetkowych – ich wartość nie będzie mogła przekroczyć:
- 5% kwoty kredytu (dla pożyczek, których okres spłaty wynosi nie mniej niż 30 dni) lub
- do 20% kwoty kredytu (dla pożyczek z dłuższym okresem spłaty).
Badanie zdolności kredytowej klientów od 2023 roku
Przyznanie pożyczki pozabankowej ma zależeć od posiadanej przez klienta zdolności kredytowej. Weryfikacja zdolności kredytowej ma odbywać się na podstawie analizy informacji udostępnionych przez „zaufanych dostawców” zbierających i przetwarzających dane niezbędne do takiej oceny. Jednym słowem, wszelkie chwilówki bez BIK tracą rację bytu, ponieważ instytucje pożyczkowe będą zobowiązane zwrócić się do BIK-u lub BIG-ów takich jak ERIF (co to jest?), BIG Infomonitor (sprawdzenie siebie) czy Krajowy Rejestr Długów (logowanie) o informacje na temat wnioskującego o pieniądze. I to stanowi pierwszy człon koniecznej do wykonania oceny zdolności kredytowej.
Jeżeli wnioskujący nie figuruje w BIK-u (nie ma ani pozytywnej, ani negatywnej historii spłaty zobowiązań kredytowych, zakupów na raty, karty kredytowej), czyli najczęściej będzie osobą, która wnioskuje o pierwszą pożyczkę jako 18, 19, czy 20 latek, pożyczkodawca będzie musiał oprzeć się w swojej ocenie kredytowej na oświadczeniu o dochodach i stałych wydatkach gospodarstwa domowego wnioskującego.
Gdy analiza danych dostarczonych przez „wiarygodnych dostawców” nie umożliwi oceny zdolności kredytowej (np. wnioskodawca nie posiada historii kredytowej w BIK), podstawą do oceny kredytowej ma być złożone przez wnioskodawcę oświadczenie o dochodach i stałych wydatkach gospodarstwa domowego. Oświadczenie to staje się obowiązkowe, gdy kwota kredytu przekracza dwukrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Przeczytaj też: Raport BIK 2023 – jak pobrać go za darmo? Ile się czeka?
Nadzór KNF nad instytucjami pożyczkowymi
Nowa ustawa antylichwiarska 2022 zwiększyła rolę Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) w sektorze pożyczkowym. Dzięki nowym uprawnieniom KNF może skuteczniej chronić konsumentów przed nieuczciwymi praktykami. Do zadań KNF należy między innymi:
- kontrolowanie działalności instytucji pożyczkowych,
- nakładanie kar finansowych w przypadku nieprawidłowości,
- monitorowanie przestrzegania przepisów dotyczących sektora pożyczkowego.
Wprowadzenie postanowień o likwidacji instytucji pożyczkowych
W ramach nadzoru nad instytucjami pożyczkowymi, KNF ma również możliwość wydawania postanowień o likwidacji firm, które nie przestrzegają obowiązujących przepisów. Dzięki temu, klienci mają większą pewność, że korzystają z usług odpowiedzialnych i rzetelnych pożyczkodawców.
Zmiany w odniesieniu do sposobu funkcjonowania i wysokości kapitału zakładowego pożyczkodawców na polskim rynku
Do tej pory minimalny kapitał zakładowy firmy udzielającej pożyczek wynosił 200 tys. zł. Zmiana podnosi go do 1 mln zł. Ponadto, firma pożyczkowa będzie mogła prowadzić działalność wyłącznie jako spółka akcyjna lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiadająca radę nadzorczą.
Wprowadzono również zakaz finansowania działalności pożyczkowej środkami pozyskanymi od:
- innych osób fizycznych,
- osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, w tym pochodzących z emisji obligacji lub innych instrumentów dłużnych oraz ze źródeł nieudokumentowanych.
Od kiedy wchodzą w życie poszczególne przepisy ustawy antylichwiarskiej?
Przepisy ustawy nie weszły w życie bezpośrednio 14 dni po podpisie prezydenta. W przypadku tego aktu prawnego, wydłużono okres vacatio legis ze standardowych 2 tygodni do 6 tygodni, czyli do 18. grudnia 2022.
Poniżej przedstawiamy kluczowe daty wprowadzenia poszczególnych regulacji:
- Od 18 grudnia 2022 roku zaczęły obowiązywać przepisy dotyczące limitu kosztów pozaodsetkowych,
- Ustalenia odnoszące się do zdolności kredytowej zaczną obowiązywać od 18 maja 2023 roku,
- Na dostosowanie się do nowych wymogów korporacyjnych i kapitałowych (czyli dotyczących kapitału zakładowego oraz formy prawnej) obecne instytucje pożyczkowe będą miały czas do 31 grudnia 2023 roku,
- Wreszcie, nadzór KNF nad firmami pożyczkowymi zostanie wprowadzony od 1 stycznia 2024 roku.
Przeczytaj też: Wniosek pożyczkę lub chwilówkę online – na co zwrócić uwagę?
Jak cele postawił przed sobą ustawodawca i czy uda się je zrealizować?
Z pewnością wiele firm pożyczkowych musiało od razu dostosować swoje oferty do nowych przepisów. Klienci zyskali większą ochronę prawną, a instytucje pożyczkowe stały się bardziej transparentne. Niektóre z najważniejszych założeń ustawodawcy były następujące:
- bezpieczniejsze pożyczki dla konsumentów – ograniczenie kosztów pozaodsetkowych oraz wprowadzenie obowiązku badania zdolności kredytowej klientów ma zmniejszyć ryzyko nadmiernego zadłużania się Polaków,
- ukrócenie lichwy – uniemożliwienie powtarzania się sytuacji, w której konsument traci majątek ze względu na pożyczkę online na niewielką kwotę.
- większa konkurencja na rynku – firmy pożyczkowe muszą teraz oferować korzystniejsze arunki, aby przyciągnąć klientów, co prowadzi do obniżenia kosztów pożyczek dla konsumentów.
Przeczytaj też: Alerty BIK – czym są? Ile kosztują i czy warto je aktywować? Opinie
Ustawa antylichwiarska 2023 – podsumowanie
Ustawa o przeciwdziałaniu lichwie wprowadziła istotne zmiany w sektorze pożyczkowym, które mają na celu zwiększenie ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami. Dzięki ograniczeniu kosztów pozaodsetkowych, wprowadzeniu obowiązku badania zdolności kredytowej klientów oraz zwiększeniu nadzoru KNF nad instytucjami pożyczkowymi, rynek pożyczkowy ma szansę stać się bardziej konkurencyjny, choć istnieją obawy, że na zachwianej pozycji samych podmiotów udzielających pożyczek, skorzystają jedynie więksi gracze, którzy skonsolidują rynek lub banki.
Zostaw komentarz