Stopy procentowe 2022 – referencyjna, lombardowa, depozytowa – działania NBP i RPP

Obserwujemy obecnie bardzo aktywną politykę państwa mającą na celu przeciwdziałanie skutkom kryzysu. Po serii 3 obniżek stóp w roku 2020, Rada Polityki Pieniężnej praktycznie na każdym z ostatnich posiedzeń podejmuje decyzję o podwyżce wszystkich stóp procentowych. Podnosi się tym samym maksymalne oprocentowanie kredytów o zmiennej stopie procentowej.  Stopy procentowe jak na warunki polskie wciąż są stosunkowo niskie i plasują się znacząco poniżej poziomu inflacji. To od stopy referencyjnej zależy dużej mierze WIBOR, a tym samym oprocentowanie zarówno kredytów gotówkowych (zobacz aktualny ranking) i pożyczek, jak i lokat bankowych.

Decyzje  polegające na cięciu stóp procentowych podjęły obecnie także kraje, które są potęgami gospodarczymi. Przykładowo w USA poza obniżkami stóp, ogłoszono nieograniczony skup papierów wartościowych celem wsparcia rynku.

Stopy procentowe w polityce finansowej państwa w roku 2022 – działania RPP

Rada Polityki Pieniężnej poprzez ustalanie stóp procentowych oddziałuje obecnie na poziom inflacji, mając na celu w ten sposób realizację celów rozwojowych Polski.

Ekonomiści, inwestorzy, gracze giełdowi w większości zdają sobie sprawę z tego jak wielką rolę odgrywają stopy procentowe w zarządzaniu kapitałem. Wysokość stóp procentowych wpływa istotnie na codzienne życie wszystkich ludzi.

Główne stopy procentowe ustala bank centralny. Wśród nich wyróżniamy:

• stopę referencyjną, która jest jedną z 4 podstawowych stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego (NBP), ustalaną przez organ NBP – Radę Polityki Pieniężnej (RPP) od 6. lutego 1998 roku. Stopa referencyjna ma istotny wpływ na poziom stawki WIBOR. Obecnie stopa referencyjna w Polsce wynosi 6,75%.
• stopę lombardową, służącą do ustalania ceny, po jakiej udzielane są pożyczki bankom komercyjnym. Rząd może w ten sposób regulować ilość pieniędzy na polskim rynku. Obecnie stopa lombardowa w Polsce wynosi 7,25%,
• stopę depozytową określającą oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki komercyjne w banku centralnym. W Polsce stopa depozytowa NBP jest ustalana przez RPP od 1 grudnia 2001 r. Obecnie stopa depozytowa w Polsce wynosi 6,25%.

Stopy rynkowe WIBOR, WIBID, EURIBOR w działalności banków

Banki komercyjne stosują w swojej działalności stopy rynkowe WIBOR, WIBID, EURIBOR (sprawdź czym są), które także zależą od wysokości stóp procentowych ustanowionych przez bank centralny. NBP ustalając wysokość stóp procentowych analizuje bieżące wskaźniki makroekonomiczne kraju. Najważniejsze z nich to:

• stopa bezrobocia,
• inflacja,
• tempo wzrostu gospodarczego,
• wielkość produkcji,
• wolumen sprzedaży detalicznej i kursy walut.

Gdy stopa bezrobocia rośnie i spada tempo wzrostu gospodarczego, państwo zwykle obniża stopy procentowe. Gdy inflacja rośnie, to Rada Polityki Pieniężnej NBP podnosi stopy procentowe. Mimo że wzrost inflacji był znaczny w ciągu ostatnich kilku kwartałów, RPP nie zdecydowała się na podwyżkę. Wręcz przeciwnie, w obliczu wstrzymania produkcji i zamrożenia praktycznie jakiejkolwiek działalności gospodarczej podczas kwarantanny, obniżyła je.

Prawa ekonomii działają w ten sposób, że im niższa stopa bezrobocia, to tym wyższy poziom inflacji. Z kolei im wyższe bezrobocie, tym niższa inflacja. Konsumenci ze stabilnym zatrudnieniem kupują więcej (zwiększając popyt), niż osoby bezrobotne. Wzrost popytu oznacza zwykle wzrost cen i odwrotnie.

Narzędzia NBP do obrony wartości nowego polskiego złotego

NBP ma kilka instrumentów, aby pobudzić gospodarkę. Może np.:

• obniżyć stopę rezerw obowiązkowych, które banki komercyjne muszą trzymać na rachunkach w banku centralnym,
• prowadzić skup obligacji, w celu zwiększenia podaży pieniądza,
• jednak głównym instrumentem polityki pieniężnej będą zawsze stopy procentowe.

Aktualne stopy procentowe ustalone przez RPP obowiązujące od dnia 8.09.2022

Po obniżce z 17. marca 2020 – pierwszej zmianie od 5 lat w stopach procentowych, niedługo później przyszły kolejne w maju i czerwcu 2020. Po 5 kwartałach członkowie Rady Polityki Pieniężnej zaczęli podwyższać wysokość stóp. Nadal są one mocno poniżej inflacji (jej poziom z sierpnia 2022 to 16,01% w ujęciu rok do roku). Od dnia 8.09.2022 kształtują się następująco:

• stopa referencyjna 6,75 proc. w skali rocznej,
• stopa lombardowa 7,25 proc. w skali rocznej,
• stopa depozytowa 6,25 proc. w skali rocznej,
• stopa dyskontowa weksli 6,85 proc. w skali rocznej,
• stopa redyskontowa weksli 6,80 proc. w skali rocznej.

Przeczytaj też: 100 pkt. bazowych podwyżki stóp procentowych – decyzja RPP z 6. kwietnia

Weź promocyjną pożyczkę w Vivus.pl na 61 dni za darmo!

Stopa referencyjna – czym jest i od czego zależy?

Stopa referencyjna to wskaźnik oprocentowania służący do obliczania wartości pomocy publicznej wyrażonej jako pożyczka, a także odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty zobowiązania do spłaty. Stopa referencyjna to także rentowność bonów pieniężnych emitowanych przez NBP lub kupno/sprzedaż krótkoterminowych bonów  pieniężnych na rynku międzybankowym.

Podnosząc stopę referencyjną, NBP minimalizuje wzrost cen na rynku z jednoczesnym wyhamowaniem rozwoju gospodarczego. Natomiast obniżenie stopy referencyjnej ożywia gospodarkę przez zwiększenie dostępności kredytów, dynamika inwestycji rośnie.

Stopa referencyjna wyznacza stawkę WIBOR podczas codziennego fixingu, przy uwzględnieniu wysokości oprocentowania proponowanego przez banki komercyjne wchodzące w skład panelu WIBOR.

Stopa depozytowa NBP i jej rola

Stopa depozytowa jest wykorzystywana przez bank centralny jako dolna granica oprocentowania jednodniowych depozytów na rynku międzynarodowym. Jest to najniższe z możliwych oprocentowanie na rynku. Banki komercyjne zwykle w celu przyciągnięcia depozytów oferują wyższą stopę oprocentowania niż stopa depozytowa nazywana czasem “podłogą”. Oprocentowanie na rynku bankowym waha się pomiędzy stopą depozytową “podłogą” a “sufitem” w postaci stopy lombardowej.

NBP w swej polityce finansowej zakłada utrzymanie poziomu inflacji na poziomie 2,5% rocznie, z możliwymi odchyleniami.

Stopa lombardowa – czym jest?

Stopa lombardowa zwana inaczej stopą kredytu lombardowego określa najwyższy możliwy poziom oprocentowania kredytów lombardowych tzw. kredytów pod zastaw, udzielanych przez NBP bankom komercyjnym. Służy więc do ustalania ceny pożyczek dla banków komercyjnych.

Banki komercyjne wnoszą pod zastaw papiery wartościowe i stąd nazwa kredyt lombardowy. Cena pieniądza na rynku może przekroczyć poziom stopy lombardowej, gdy banki mają pilną potrzebę posiadania pieniędzy. Rada Polityki pieniężnej ustalając wysokość stopy lombardowej, dba o stabilność polskiego złotego i niską inflację.

Stopa lombardowa ma wpływ na oprocentowanie kredytów i pożyczek klientom indywidualnym. Im mniejsza stopa lombardowa, tym oprocentowanie kredytów hipotecznych i konsumpcyjnych udzielanych przez banki klientom indywidualnym jest niższe.

Stopa dyskontowa i polityka dyskontowa

Polityka dyskontowa to wpływ banku centralnego na podaż pieniądza na rynku. Taka polityka wymaga określenia przez NBP poziomu stopy dyskontowej, która ma wpływ na wysokość oprocentowania kredytów udzielanych bankom komercyjnym przez bank centralny.

Poprzez podnoszenie stopy dyskontowej NBP zmniejsza podaż pieniądza. Przy wysokich stopach dyskontowych banki komercyjne ograniczają zaciąganie pożyczek i ograniczają udzielanie kredytów.

Oszacowanie stóp dyskontowych jest procesem złożonym, wymaga oceny wielu czynników, między innymi:

• jakich grup umów stopy dyskontowe mają dotyczyć,
• jak często powinny być aktualizowane
• jakie kryteria mają decydować o ich różnicowaniu.

Stopa dyskontowa wyrażona w ujęciu procentowym, to poziom zrzeczenia się z oczekiwanych w przyszłości środków finansowych na rzecz aktualnie dostępnych środków. Innymi słowy oznacza to, z jakiej części przyszłych środków jesteśmy w stanie zrezygnować, aby pozyskać kapitał w bieżącym okresie. Przykładowo, jeśli posiadam obligacje z terminem wykupu za 3 lata w cenie 100 zł i sprzedam je teraz za 70 zł, to stopa dyskonta wynosi 30%.

Od 1 stycznia 2019 r. obowiązuje nowy standard MSSF16, w zarządzaniu umowami leasingowymi firm i ich księgowaniu. Firmy dostosowały swoje polityki rachunkowości, procesy biznesowe i systemy IT do zasad nowego standardu MSSF16. Przy umowach leasingowych nawet niewielka zmiana stopy dyskontowej znacząco zmienia początkową wartość zobowiązania leasingowego. Istotne jest, aby stosowane stopy dyskontowe były odpowiednio dostosowane do danej jednostki z grupy.

Stopy lombardowe a kredyty udzielane bankom komercyjnym

Bank komercyjny nie może otrzymać kwoty większej niż 100% wartości papierów wartościowych minus zabezpieczenie tzw. X % haircut, czyli bank komercyjny otrzymuje kwotę 100% – X%. Haircut jest dla NBP zabezpieczeniem np. X= 20% na wypadek, gdyby bank komercyjny nie wywiązywał się z umowy.

Instrumenty NBP – stopy procentowe od stycznia do maja 2020. Źródło: https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/dzienne/stopy.htm.

Maksymalne oprocentowanie kredytów konsumenckich

W ciągu ostatnich kilku miesięcy kredyty podrożały o 4,3 pkt. proc. (z 7,2 proc. na 11,50 proc). Dotyczy to każdego rodzaju kredytu konsumenckiego. Kredyty stają się droższe, co przyniesie kolejny ból głowy po inflacji dla zadłużonych. Natomiast lokaty jednomiesięczne oprocentowane są jedynie 0,01-0,1 proc. w skali roku, a roczne maksymalnie to istny, przysłowiowy śmiech na sali.

Maksymalne oprocentowanie obliczane jest wg kodeksu cywilnego i wynosi dwukrotność sumy 3,5 proc. i stopy referencyjnej, w tym momencie 2,25% (2 * 5,75% = 11,50%). Kredyty konsumpcyjne z klauzulą o zmiennej stopie procentowej również podnoszą się do poziomu 11,5%.

Obniżki stóp w odpowiedzi na pierwszy lockdown

Pierwszej obniżki kredytobiorcy doświadczyli w dniu 17. marca 2020 roku. Stopy procentowe zostały wtedy ustalone następująco:

• stopa referencyjna 1% w skali rocznej,
• stopa lombardowa 1,50% w skali rocznej,
• stopa depozytowa 0,50% w skali rocznej,
• stopa redyskonta weksli 1.05% w skali rocznej,
• stopa dyskontowa weksli 1,10% w skali rocznej.

Rola stóp procentowych w gospodarce w 2022 roku – podsumowanie

Działania obniżające stopy procentowe zdawały się być ulgą dla kredytobiorców, jednak to właśnie zbyt tani pieniądz, poparty dodrukiem, spowodował inflację. W dodatku, na wzrost cen wpłynął też niedobór towarów spowodowany porwaniem łańcuchów dostaw.

Na niskich stopach procentowych stracili oszczędzający, na inflacji tracimy już wszyscy. Powstaje pytanie w co zainwestować, aby nie stracić? Czy np. kupno obcych walut, zwłaszcza tych twardych ma w tym momencie rację bytu?

Dane GUS wskazują, że wzrost cen w kwietniu  2020 r. został przyhamowany i wyniósł 3,4% w stosunku do kwietnia ubiegłego roku. Natomiast w stosunku do marca 2020 roku ceny utrzymały się na takim samym poziomie, przy tym ceny paliw spadły w kwietniu o  ponad 12%. Generalnie ekonomiści przewidują w najbliższych miesiącach wyhamowanie wzrostu cen.