Raty kapitałowe i odsetkowe – różnice pomiędzy ratą stałą kredytu a malejącą

Wnioskując o pożyczkę na raty, kredyt gotówkowy lub kredyt hipoteczny (sprawdź aktualny ranking!) stykamy się w pewnym momencie z pytaniem o to, jakie raty chcemy płacić – równe, czy malejące. Czy to we wniosku online, czy w kalkulatorze na stronie banku lub u doradcy – czeka nas ten sam dylemat. Dlatego w poniższym artykule wyjaśniamy różnice między rodzajami rat. A sprowadzają się do one m.in. do pojęć takich jak rata kapitałowa i odsetkowa.

Rata kapitałowa i odsetkowa

W skrócie rzecz ujmując, ratą kapitałową jest ta część płaconej co miesiąc kwoty, o którą pomniejszony zostaje kapitał, czyli pożyczona de facto kwota od banku. To na jej podstawie obliczane są właśnie odsetki. Wraz z sukcesywnym spłacaniem kolejnych rat, kapitał do spłaty się pomniejsza, a z nim raty. O ile oczywiście, wybraliśmy kredyt z ratą malejącą, a nie stałą, ale o tym będzie zaraz poniżej.

Rata odsetkowa to ta część pieniędzy, która wynika bezpośrednio z oprocentowania naszego kredytu. Na oprocentowanie składa się marża banku i stawka referencyjna WIBOR, która jest zmienna i zależy częściowo od polityki finansowej państwa. Im mniejszy kapitał pożyczyliśmy, tym niższe kwotowo płacimy odsetki.

Oddzielne spłacanie raty kapitałowej i odsetkowej – totalna bezmyślność

Warto tu zaznaczyć, że dla ważności spłaty raty kredytu, należy spłacać obie raty na raz – nawet, jeżeli na wyciągu z banku widnieją one oddzielnie. Zresztą, w znakomitej większości przypadków bank pobiera pieniądze ustalonego dnia miesiąca automatycznie. Nie ma więc praktycznie możliwości rozdzielenia obu rat. Uczulamy jednak Państwa na tym punkcie, ponieważ żeby zaoszczędzić odrobinę pieniędzy na drobne wydatki, ludzie potrafią wpaść na pomysł, by płacić raty „na raty”.

Czym jest rata równa, inaczej stała lub annuitetowa?

Rata stała kredytu pozwala na spłacanie go w comiesięcznych równych kwotach. Nosi ona również nazwę raty równej lub annuitetowej (od annuity). Charakteryzuje się ona tym, że w pierwszym okresie oddawania pieniędzy bankowi, odsetki mają najwyższą wartość. Na przykładzie kredytu hipotecznego łatwo ustalić, że stanowią wtedy ok.  25% raty. Natomiast pod koniec spłaty potrafią osiągnąć jedynie 0,2-1% całej raty kredytu! Zmienna jest wtedy też część kapitałowa. Jej wartość wzrasta w miarę upływu czasu. Łatwo uchwycić tę zależność na przykładzie symulacji z jednego z banków (Ilustracja nr 1):

Ilustracja nr 1. Przykładowa symulacja rat równych dla kredytu hipotecznego „Własny kąt hipoteczny” w PKO BP według stanu na dzień 30.04.2020 r., okres kredytowania – 10 lat, kwota kredytu: 200 000 zł. Tabela ma charakter orientacyjny. Źródło: pkobp.pl

Spłata kredytu w ratach równych niesie za sobą konkretne korzyści. Dzięki temu:

• raty są zawsze tej samej wysokości, dzięki czemu mamy pewność ile będziemy płacić miesięcznie za spłatę od początku do końca okresu spłaty,
• nasza zdolność kredytowa w oczach banku jest wyższa, ponieważ gdybyśmy mieli zawsze płacić tę samą ratę kapitałową i wysokie z początku odsetki, mogłoby nas nie stać na spłatę comiesięcznych rat np. w pierwszych latach obsługi kredytu hipotecznego.
• dzięki oszacowanej wyższej zdolności kredytowej jesteśmy w stanie pożyczyć więcej pieniędzy – a może to mieć znaczenie, gdy potrzebujemy np. 300 tysięcy na kredyt na mieszkanie, a właśnie tyle lub niewiele więcej bank jest nam w stanie powierzyć.

Niestety, powyższe plusy raty stałej (annuitetowej) są z drugiej strony jednocześnie jej wadą. Pożyczenie nawet tej samej ilości pieniędzy na ten sam okres czas przy racie stałej powoduje jednak, że ostatecznie całkowity koszt kredytu jest wyższy niż przy racie malejącej.

Przeczytaj też: Oprocentowanie stałe czy zmienne kredytu – czy da się je zmienić?

Rata malejąca – czym jest i kiedy ją wybrać?

W przypadku raty malejącej, spłacana rata kapitałowa jest zawsze tej samej wysokości. Zapytają Państwo jednak, w jaki zatem sposób rata kredytu będzie maleć? Nie zapominajmy w tym momencie o racie odsetkowej. Jest ona płacona od samego początku i dla takiego samego kredytu wynosi przy pierwszej racie dokładnie tyle samo co w pierwszej opcji. W naszym przykładzie kredytu hipotecznego na 200 tysięcy złotych przyznawanego na okres 10 lat przy tym samym oprocentowaniu, jak dla rat równych (Ilustracja nr 1) – część odsetkowa w pierwszej racie będzie wynosić dokładnie tyle samo – 506 złotych.

Pamiętajmy jednak, że odsetki płacimy od kwoty kapitału, który zmniejsza się co miesiąc. Ponieważ w przypadku rat malejących, jego wartość spada szybciej, również i rata kredytu ostatecznie maleje z biegiem czasu. Na początku jest najwyższa i wynosi przykładowo 2173 zł, a już ostatnim razem po 10 latach pobierane jest tylko 1671 zł.

Ilustracja nr 2. Przykładowa symulacja rat malejących dla kredytu hipotecznego „Własny kąt hipoteczny” w PKO BP według stanu na dzień 30.04.2020 r., okres kredytowania – 10 lat, kwota kredytu: 200 000 zł. Tabela ma charakter orientacyjny. Źródło: pkobp.pl

• PKO BP
• Kredyt Własny kąt hipoteczny od 20 tys. do 3 mln zł
• Termin spłaty: 1 - 35 lat
• RRSO - 2,99 - 3,17%

  Przykład reprezentatywny:
  Kwota kredytu: 213052,00 zł
  Okres kredytu: 25 lat
  Stopa oprocentowania (zmienna): 1,39% (pierwszy rok - marża 1,1% - podwyższona o 0,9 p.p. do czasu uprawomocnienia się wpisu hipoteki umownej - założenie 4 miesiące), 2,71% (kolejne lata - marża 2,42%)
  WIBOR: 6M
  RRSO: 3,17%
  Wskaźnik LTV: 68,3%
  Ubezpieczenie nieruchomości: 4271,74 zł
  Wysokość raty równej: 842,39 zł (pierwszy rok) i 974,68 zł (kolejne lata)
  Wysokość odsetek: 78406,36 zł
  Wycena nieruchomości: 400 zł
  Karta kredytowa: 1725,55 zł za cały okres
  Ubezpieczenie od utraty źródła dochodu, choroby, itd.: 6924,19 zł za 4 lata
  Podatek PCC: 19 zł
  Całkowity koszt kredytu: 91746,84 zł
  Całkowita kwota do spłaty: 304798,84 zł
  Stan na dzień 8.06.2020 r.
• Prowizja: 0%
• Finansowanie do: 80% wartości nieruchomości
  Możliwość wcześniejszej spłaty: już od 1 miesiąca spłaty
  Możliwość zastosowania stałej stopy procentowej: tak, ale tylko na pierwszych 5 lat trwania kredytu
  
  Karencja, czyli zawieszenie spłaty do 36 miesięcy jednorazowo w czasie kredytowania
  Unikalna możliwość uzyskania niższej marży w przypadku dostarczenia charakterystyki energetycznej dla nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie kredytu do - 85 kWh/(m2rok) - dla mieszkania i do 95 kWh/(m2rok) - dla domu.

Wyślij wniosek!

• Citi Handlowy
• Kredyt hipoteczny od 50 tys. do 3 mln zł
• Termin zwrotu: 3 - 30 lat
• RRSO - 2,36%

  Przykład reprezentatywny - klienci posiadający konto z kartą debetową i przy zawarciu umowy ubezpieczenia:
  Kwota kredytu: 520000,00 zł
  Okres kredytu: 25 lat
  Stopa oprocentowania (zmienna): 2,31% (marża 2,09%, podwyższona o 1,3 p.p. do czasu uprawomocnienia się wpisu hipoteki - założenie 3 miesiące)
  WIBOR: 3M
  RRSO: 2,36%
  Prowizja: 0% - 0 zł
  Wysokość raty równej: 2286,00 zł
  Wysokość odsetek: 166696,00 zł
  Wpis hipoteki do KW: 200 zł
  Podatek PCC: 19 zł
  Całkowity koszt kredytu: 166915 zł
  Całkowita kwota do spłaty: 686915,00 zł
  Stan na dzień 9.10.2020 r.
• Prowizja: 0%
• Finansowanie do: 80% wartości nieruchomości
  Możliwość wcześniejszej spłaty: darmowa po 36 miesiącach, wcześniej za 2% prowizją - możliwość negocacjacji!
  Możliwość zastosowania stałej stopy procentowej: nie
  
  Brak możliwości wstrzymania się ze spłatą w ofercie
  Wycena nieruchomości przeprowadzana na koszt banku - to realna oszczędność 300-400 złotych na operacie szacunkowym rzeczoznawcy, który jest obligatoryjny
  Możliwość skorzystania z dodatkowych środków na wykończenie mieszkania lub domu

Wyślij wniosek!

• Millennium Bank
• Kredyt hipoteczny od 25 tys. do 4,5 mln zł
• Termin spłaty: 6 - 35 lat
• RRSO - 2,78%

  Przykład reprezentatywny - klienci posiadający konto z kartą debetową, wykonujący nią transakcje na min. 500 zł/mies.:
  Kwota kredytu: 302821,00 zł
  Okres kredytu: 30 lat
  Stopa oprocentowania (zmienna): 2,28% (marża 2,00%, 1512,00 zł prowizji za podwyższone ryzyko do uprawomocnienia się wpisu hipoteki - założenie 6 miesięcy)
  WIBOR: 3M
  RRSO: 2,78%
  Wskaźnik LTV: 78,0%
  Ubezpieczenie nieruchomości: 10440,00 zł
  Wysokość raty równej: 1162,16 zł
  Wysokość odsetek: 115556,74 zł
  Wpis hipoteki do KW: 200 zł
  Ubezpieczenie na życie: 12163,97 zł
  Podatek PCC: 19 zł
  Całkowity koszt kredytu: 129891,71 zł
  Całkowita kwota do spłaty: 432712,71 zł
  Stan na dzień 04.06.2020 r.
• Prowizja: 0%
• Finansowanie do: 90% wartości nieruchomości
  Możliwość wcześniejszej spłaty: już od 1 miesiąca spłaty
  Możliwość zastosowania stałej stopy procentowej: tak
  
  Wakacje kredytowe raz do roku
  Niższa marża o 0,5% dla aktywnych klientów - posiadających konto osobiste + użytkują kartę debetową wydając min. 500 zł miesięcznie
  Idealna komunikacja na linii bank - klient - m.in. automatyczne powiadomienia o zmianie statusu wniosku o kredyt

Wyślij wniosek!

• PEKAO SA
• Kredyt hipoteczny od 10 tys. do 2,52 mln zł
• Termin spłaty: 1 - 30 lat
• RRSO - 3,34%

  Przykład reprezentatywny - klienci bez dodatkowych produktów obniżających marżę:
  Kwota kredytu: 258280,00 zł
  Okres kredytu: 25 lat
  Stopa oprocentowania (zmienna): 2,90% (marża 1,95% - do uprawomocnienia się wpisu w hipotece - założenie 6 m-cy - 0,6% wyższa)
  WIBOR: 3M
  RRSO: 2,78%
  Wskaźnik LTV: 77,0%
  Ubezpieczenie nieruchomości: 263,36 zł (za 12 m-cy)
  Kontrola nieruchomości: 137 zł
  Wysokość raty równej: 1235,21 zł (do czasu uprawomocnienia się wpisu w hipotece, potem 1156,48 zł)
  Wysokość odsetek: 84058,29 zł
  Wpis hipoteki do KW: 200 zł
  Ubezpieczenie spłaty kredytu: 5076,75 zł (za 4 lata)
  Podatek PCC: 19 zł
  Dodatkowe koszty związane z prowadzeniem konta: 26,99 zł
  Całkowity koszt kredytu: 97695,95 zł
  Całkowita kwota do spłaty: 355975,95 zł
  Stan na dzień 01.11.2020 r.
• Prowizja: od 0%
• Finansowanie do: 90% wartości nieruchomości
  Możliwość wcześniejszej spłaty: już od 1 miesiąca spłaty
  Możliwość zastosowania stałej stopy procentowej: tak
  
  0 zł za promesę udzielenia kredytu ważną 60 dni
  Możliwość zaciągnięcia kredytu w różnych walutach: PLN, EUR, USD, GBP, SEK, NOK - w której zarabiamy
  Możliwość wyboru zmiennej lub stałej stopy oprocentowania na okres 5 lat

Wyślij wniosek!

Informacje w tabeli mają charakter wyłącznie prezentacyjny i nie stanowią oferty w rozumieniu art. 66 §1 Kodeksu Cywilnego (Dz. U. z 1964, poz. 16, nr 93 z póź. zm.). Mają one charakter prezentacyjny. Proszę mieć świadomość, że ostateczne warunki udzielenia kredytu zostaną przedstawione przez bank.

Przeczytaj też: Zmiana oprocentowania kredytu hipotecznego na stałe – czy to możliwe? Opłacalność

Jaką ratę wybrać?

Przyjmuje się, że rata kredytu powinna wynosić maksymalnie między 45 a 50% naszych miesięcznych dochodów według Rekomendacji T Komisji Nadzoru Finansowego. Gdy zaciągamy kredyt np. wraz ze współmałżonkiem, suma dochodów jest wyższa, ponieważ solidarnie spłacamy dług.

Z kolei czynniki, takie jak miejsce zamieszkania, forma prawna otrzymywanego wynagrodzenia i świadczenia czy też liczba osób na utrzymaniu mają wpływ na naszą zdolność kredytową. Czasem sprawiają, że jesteśmy na granicy zdolności dla kwoty, której potrzebujemy. Wtedy naturalnie doradca bankowy proponuje nam, byśmy wybrali raty równe. Nawet 230 zł różnicy pomiędzy ratą malejącą a ratą równą może mieć wpływ na decyzję kredytową banku. Ostatecznie, najważniejsze jest to, byśmy byli w stanie zapłacić konkretną kwotę co miesiąc.

Wybór raty kredytu będzie miał znaczenie w przypadku częściowej wcześniejszej spłaty kredytu hipotecznego. W przypadku rat malejących okres kredytowania się skróci. W przypadku rat równych, termin spłaty całości zostanie ten sam, obniży się za to rata kredytu.

Zmiany stóp procentowych a rata malejąca i rata stałą

Symulacje zaprezentowane powyżej nie uwzględniały czynnika zewnętrznego, który wpływa na oprocentowanie kredytów, czyli stóp procentowych (więcej o nich tutaj). Te mogą podlegać zmianom i mimo że nie dzieje się to zbyt często, może jednak sprawić, że nasze raty wzrosną lub spadną. Dotyczy to zarówno kredytów gotówkowych, jak i hipotecznych. Jak wiadomo, na oprocentowanie składa się marża banku, jak i WIBOR, który zależy od stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej. Ich wartości zostały pierwszy raz po 5 latach zmienione dwukrotnie – pod koniec marca i na początku kwietnia 2020 i to do historycznie niskiego poziomu.

Weź promocyjną pożyczkę w Vivus.pl na 61 dni za darmo!

Jakie ma to znaczenie dla osób posiadających kredyty w ratach stałych, a jakie dla tych spłacających w ratach malejących? Wszystko zależy od tego, w którym momencie każdy z kredytobiorców się znajduje. Zakładając, że 2 osoby pożyczyły dokładnie tę samą kwotę 300 tysięcy na 30 lat i są już w połowie spłaty – więcej zyska w tym momencie osoba posiadająca kredyt z ratą stałą (annuitetową). Ale tylko dlatego, że ona wciąż ma wyższy kapitał do spłaty.

WIBOR 3M, 6M a rata kredytu

Pamiętać należy jednak, że moment, w którym raty zostaną nam obniżone, zależy od tego, czy mamy umowę z WIBOR-em naliczanym w perspektywie 3 miesięcy, 6 miesięcy czy też dłuższym. Może się okazać, że dopiero za jakiś czas bank użyje najnowszych danych do ustalenia nowej raty, ponieważ wciąż dla naszej umowy obowiązuje wcześniejsza perspektywa. Więcej o WIBORZ-e 2020 – przeczytają Państwo tutaj.