Produkt Krajowy Brutto – PKB Polski 2023 – ile wynosi, składowe i wzór

Głównym wskaźnikiem wyników pracy danego narodu jest produkt krajowy brutto (PKB) – z angielskiego gross domestic product (GDP). W skrócie rzecz ujmując, określa on wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie Polski w ciągu roku. Wielkość PKB odzwierciedla wielkość gospodarki danego kraju. Okresowy spadek lub wzrost produktu krajowego brutto i dynamika tych zmian stanowią o wzroście lub spadku gospodarczym. Ile wynosi PKB Polski i dlaczego przedstawia się go w przeliczeniu na 1 mieszkańca? Jaka jest relacja GDP w stosunku do długu publicznego i planowanego budżetu?

Polskie PKB w 2022 roku – wzrost o 4,9% według szacunków GUS z 30.01.2023

Wstępne szacunki GUS z 30 stycznia 2023 roku wskazują na wzrost PKB Polski o 4,9% w 2022 roku, w porównaniu z 6,8% wzrostu w 2021 roku. Wartość dodana brutto w gospodarce narodowej wzrosła o 4,6%, w przemyśle o 7,0%, w budownictwie o 4,5%, a w handlu i naprawach o 2,0%.

Popyt krajowy zwiększył się o 5,5%, a spożycie ogółem o 2,1%, w tym spożycie w sektorze gospodarstw domowych o 3,0%. Nakłady brutto na środki trwałe wzrosły o 4,6%, a stopa inwestycji wyniosła 16,8%.

Metody liczenia PKB – definicja

Wyróżnia się trzy metody określania wartości PKB:

• wydatkowa,
• dochodowa,
• metoda produkcyjna.

Wzór praktyczny dla metody wydatkowej (expenditure approach) jest następujący:

PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe oraz zmiana stanu zapasów

Metoda dochodowa (income approach) – wzór obliczeniowy poniżej:

PKB = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa z uwzględnieniem amortyzacji.

PKB liczony w metodzie produkcyjnej (production approach) to suma dochodów wszystkich właścicieli środków produkcji:

PKB to produkcja globalna kraju – zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki danego kraju.

Produkt Krajowy Brutto możemy interpretować dwojako:

• jako realny PKB, czyli obliczony przy zastosowaniu cen jakie obowiązywały w tzw. roku bazowym, wskaźnik ten jest wtedy odporny na zmianę cen,
• jako nominalny PKB, wyliczany przy zastosowaniu cen bieżących, z uwzględnieniem inflacji czy deflacji.

Plusy i minusy wskaźnika PKB

Produkt Krajowy Brutto nie jest jedynym i jedynym wskaźnikiem dla określania sytuacji gospodarczej danego kraju. Pomija bowiem dobra i usługi wytwarzane na własne potrzeby, ponadto nie uwzględnia szarej strefy i jakości życia.

Mimo tych wad na podstawie PKB ocenia się, czy w danym kraju jest wzrost gospodarczy, czy spowolnienie. Zakłada się, że w przypadku wzrostu PKB mamy do czynienia ze wzrostem gospodarczym, to jest zwiększaniem produkcji usług i towarów. Spadek PKB jest zwykle symptomem rozpoczynającego się kryzysu gospodarczego w danym kraju.

Ocena PKB w Polsce w III kwartale 2020 roku

Według Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) w trzecim kwartale 2020 roku mieliśmy w Polsce do czynienia z realnym zmniejszeniem się PKB w stosunku do analogicznego okresu roku 2019 o około 1,6 %, wobec 8,4% spadku w poprzednim kwartale.

Ekonomiści przewidują, że IV kwartał 2020 roku przyniesie dalsze spowolnienie aktywności gospodarczej i wydatków konsumpcyjnych. Dotyczy to np. spadku w dziale sprzedaży samochodów. A jak wiadomo, złe wyniki branży motoryzacyjnej zawsze wieszczą nadchodzące problemy w całej gospodarce. Ponadto, dealerzy w Polsce mierzą się z wyzwaniem jakim jest brak możliwości sprzedaży od stycznia 2021 – nowych aut bez normy emisji Euro 6d FCM.

PKB per capita w Polsce

Przed pandemią wskaźnik per capita (z łac. „na głowę, na mieszkańca”) w Polsce wzrastał szybciej niż wskazuje średnia krajów Unii Europejskiej i krajów regionu. Było to wynikiem dobrej koniunktury polskiej gospodarki w tych latach (por. grafika poniżej).

Stosunek polskiego PKB per capita, czyli jego wartość przypadająca na mieszkańca w stosunku do przeciętnej unijnej nadal wzrasta. W roku 2000 wskaźnik ten był na poziomie 48%, natomiast w 2018 roku osiągnął poziom 74% wartości UE. W 2019 roku PKB na statystycznego Polaka wyniósł 59299 zł. Poziom bezrobocia według danych z września 2020 roku wynosi 6,1 procent.

Źródło: https://www.gov.pl/photo/format/baece49f-cafa-4bfe-bd92-bd1fa50e0587/resolution/1920×810

Wskaźnik aktywności zawodowej w Polsce przedstawia się z kolei następująco:

• na 100 mieszkańców czynne zawodowo były w 2019 roku 33 osoby,
• według danych z września 2020 roku średnia płaca wyniosła 5371, 76 zł, natomiast średnia emerytura osiągnęła poziom 2489,96 zł.

Przeczytaj też: 13. emerytura 2021 – dla kogo i ile wynosi?

Polski PKB w stosunku do krajów świata – prognoza 2020 i 2021

Przez ostatnie 30 lat Polska posiada najszybciej rosnącą gospodarkę w regionie. Dla przykładu, w 1989 roku PKB per capita w Polsce stanowił tylko 34 procent tego wskaźnika w Niemczech. W 2017 wskaźnik ten stanowi już 59%  poziomu niemieckiego. Wyprzedzamy przy tym kilka krajów takich jak: Bułgaria, Chorwacja, Rumunia, Łotwa, Grecja i Węgry.

Polska gospodarka i nasze PKB są na 23. miejscu wśród 200 ocenianych państw. To ósmy wynik wśród państw Unii. Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) prognozuje 3,4% spadek PKB Polski w roku 2020 i 2,7 % wzrost w 2021 roku.

Prognozuje się, że niemiecki pomysł na powiązanie unijnego budżetu z praworządnością po wecie Polski i Węgier jest skazany na upadek. Kraje takie jak Portugalia, Włochy, Francja i Hiszpania potrzebują niezwłocznie skorzystać z funduszu odbudowy i będą dążyły do porozumienia. Polska z obecnym zadłużeniem na poziomie 60 procent PKB jest w sytuacji korzystniejszej od wymienionych wyżej krajów.

Dług publiczny a PKB

Polski resort finansów przewiduje, że dług publiczny w Polsce będzie stabilny w średnim okresie, natomiast koszty związane z kryzysem zamkną się deficytem budżetowym w 2020 roku na poziomie 8,9% PKB.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy przewiduje spadek deficytu polskiego PKB w perspektywie średniookresowej do około 3,2 % PKB. Trzeba dodać, że MFW pozytywnie ocenia działania antykryzysowe podejmowane obecnie w Polsce. Stąd korzystna ocena stanu polskiej gospodarki i związanych z tym stanem finansów publicznych oraz działań mających na celu redukcję długu publicznego.

Przeczytaj też: Frankowicze 2021 – pomoc i szanse na unieważnienie umowy kredytu po wyroku TSUE

Struktura tworzenia PKB w Polsce

Szacuje się, że 5,6 miliona osób wypracowuje połowę polskiego PKB. Oprócz tempa wzrostu produktu krajowego brutto, bardzo ważne są zmiany w jego strukturze. Chodzi tu o procentowy udział poszczególnych sektorów i branż w jego wytwarzaniu.

Jednak dyskusja dotycząca zmian w strukturze wytwarzania PKB jest mniej popularna, ponieważ zmiany zachodzą tu powoli. Okresy tych zmian to całe dziesiątki lat. To one właśnie decydują o konkurencyjności i nowoczesności gospodarki oraz poziomie życia mieszkańców.

Źródło: https://www.obserwatorfinansowy.pl/wp-content/uploads/2014/09/Udzia%C5%82-podstawowych-sektor%C3%B3w-gospodarki.jpg

Wśród korzystnych zmian dotyczących struktury polskiego PKB należy wyróżnić:

• wzrost udziału przemysłu przetwórczego,
• zmniejszanie się udziału przemysłu wydobywczego w tworzeniu Produktu Krajowego Brutto.

Dział przetwórstwa przemysłowego opiera się na ścisłej współpracy z sektorem usług, stąd następstwem jest ich dynamiczny rozwój. Towarzyszy temu zmniejszający się udział procentowy rolnictwa w tworzeniu PKB. Proces ten nie jest jednak wolny od narastających problemów w gospodarce rolnej i produkcji żywności.

Nowoczesne technologie a PKB

Gdy udział nowoczesnych technologii i usług wymagających wysokiej wiedzy wzrasta, powstaje zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowanych specjalistów, wynagrodzenia i popyt rosną. Kraj się rozwija, ludzie szybciej się bogacą.

Istotnymi dziedzinami są tu:

• usługi elektroniczne, satelitarne, kablowe,
• przemysł samochodowy, lotniczy,  itp,
• usługi informatyczne, zarządzanie i analiza systemami  danych-   Big Data.

Na początku lat 90. Polska miała gospodarką zbliżoną do surowcowej. Przemysł ciężki i wydobywczy dawał 43% PKB, rolnictwo 7%.

Od 2013 roku obserwuje się w Polsce dynamiczny wzrost znaczenia sektora budownictwa, w szczególności dotyczy to rozwoju miast oraz budowy dróg i autostrad.

Przeczytaj też: PPK – czym są, czy warto, od kiedy, jak zrezygnować z Pracowniczych Planów Kapitałowych?

Budżet Polski na 2021 rok – założenia

Główne założenia budżetu na rok 2021 to:

• wzrost gospodarczy na poziomie 4% PKB,
• inflacja 1,8%,
• utrzymanie stopy bezrobocia  na poziomie 7,5%,
• deficyt budżetowy 80 mld zł – 12% PKB,
• dług publiczny na poziomie 64,1% – podczas gdy w 2020 wzrósł do 61,9% z 45,7% w 2019 roku.

Poprzez zaplanowanie deficytu budżetowego rząd będzie mógł dysponować środkami na regulowanie gospodarki w czasie zwalczania kryzysu wywołanego pandemią SARS-CoV-2. Przewidywany deficyt budżetowy za rok 2020 po nowelizacjach ma wynieść ok. 110 mld zł. Przed wystąpieniem pandemii budżet na rok 2020 szacowano jako zrównoważony.

Bieżąca sytuacja wymusza wydatki na służbę zdrowia w roku 2021 na poziomie 5,3 % PKB, czyli dodatkowe środki w kwocie 12,9 mld zł. Kontynuowany będzie program 500+ (41 mld zł w roku 2020), waloryzacja emerytur osiągnie poziom 9,6 mld zł, Wzrost przeciętnego wynagrodzenia brutto przewidziany jest na poziomie 3,4 procent. Płaca minimalna została już określona i ma wynieść 2800 zł brutto.

Obecnie na całym świecie utrzymuje się tendencja do zadłużania się rządów, rzekomo jest to jedyny sposób na uniknięcie kryzysu gospodarczego. Trudno przewidzieć dalsze skutki epidemii, rząd niejako bierze gospodarkę na utrzymanie, a społeczeństwo akceptuje dodatkowy pieniądz na rynku.

Przeczytaj też: Narodowy Spis Powszechny 2021 – co to jest? Pytania ze spisu ludności i mieszkań, kary

Inflacja w Polsce w 2021 roku

Eksperci dostrzegają z kolei, że w 2021 roku polskie społeczeństwo doświadczy rosnącej inflacji, na której wzrost składają się 2 czynniki:

• wzrost ilości pieniądza w gospodarce – w 2020 roku dodrukowano co najmniej dziesiątki miliardów złotych,
• tempo cyrkulacji waluty w obiegu – czyli to jak szybko ludzie wydają pieniądze, obecnie Polacy zachowują się rozważnie i wolą trzymać pieniądze na kontach (szacuje się, że na kontach w polskich bankach znajduje się ok. 800 mld złotych depozytów).

Źródło: Główny Urząd Statystyczny