W debacie o kondycji współczesnej ekonomii i gospodarki coraz częściej pojawia się pojęcie prekariatu. Problemy polityczne – i ich możliwe rozwiązania – to kategorie, które poruszane są w kontekście pojawienia się prekariatu w badaniach z pogranicza takich dziedzin jak socjologia i politologia. Czym jest prekariat i czym przejawia się to zjawisko na rynku pracy?
Prekariat – co to jest?
Prekariat to zjawisko, które ukształtowało się wskutek przemian w obrębie gospodarki kapitalistycznej w ostatnich kilku dekadach. Przyczyniły się do tego takie procesy jak liberalizacja przepisów gospodarczych i utworzenie jednego, rynku światowego. Czym jednak właściwie jest?
Proletariat a prekariat
Samo pojęcie to neologizm, powstały wskutek dodanie do słowa „proletariat”, oznaczającego klasę robotniczą, cząstki „pre”, które wskazuje na niepewność. Termin ten obejmuje zatem grupę społeczną pozbawioną gwarancji zatrudnienia, niepewną przyszłości przez pracę na tak zwanych „śmieciówkach”.
Taki stan rzeczy powoduje wśród tych ludzi frustrację i gniew przez poczucie braku perspektyw, co czyni tę grupę szczególnie niebezpieczną dla konstytuującego taki stan rzeczy systemu. Podczas gdy wyżyny społeczne relatywnie cały czas się bogacą, prekariat zarabia coraz mniej i traci emerytury, urlopy, prawo do leczenia. Chodzi o podstawowe braki:
- ścieżki karier,
- brak praw,
- brak narzędzi planowania, przewidywania, kontrolowania swojego życia.
Postawy te prowadzą do negatywnych skutków odczuwalnych w wymiarze społecznym i ekonomicznym.
Plutokracja – władza w rękach bogatych
Przeciwieństwem prekariatu jest plutokracja, czyli niewielka grupa bogatych milionerów i miliarderów, ludzie ze szczytu hierarchii społecznej, w których rękach znajduje się zdecydowana większość globalnego kapitału, podczas gdy miliardy ludzi zmuszeni są do życia z miesiąca na miesiąc w stałej obawie o źródło utrzymania i środki do przeżycia.
Przeczytaj też: Umowa zlecenie a umowa o dzieło – podobieństwa i różnice – przepisy 2021
Kto jest zagrożony byciem prekariuszem w Polsce?
Grupą społeczną, która o ile jeszcze nie zasila szeregów prekariuszy, o tyle bardzo prawdopodobne, że to uczyni, są ludzie młodzi. Przed słabymi warunkami zatrudnienia nie chroni dziś już nawet wyższe wykształcenie. Coraz rzadziej człowiek po studiach może liczyć na umowę o pracę w wybranym przez siebie zawodzie.
Jednym z najszybciej narastających problemów jest obecnie bezrobocie wśród osób młodych, w tym osób posiadających studia uniwersyteckie. Brak bezpieczeństwa zawodowego jest cechą, która charakteryzuje prekariat. Jest to grupa, która najsilniej odczuwa postępujące wciąż przemiany na rynku pracy.
Przeczytaj też: Praca dla Ukraińców w Polsce bez pośredników – czy może wybrać agencję?
Praca poniżej kwalifikacji a klasa średnia
Prekariusze są w bardzo niekomfortowej sytuacji. Podczas gdy słynny „1 procent” najbogatszych (zwłaszcza właściciele największych globalnych biznesów) w ciągu jednego dnia zarabia więcej pieniędzy niż będą w stanie wydać przez całe życie, oni nie mogą liczyć na żadną z tych perspektyw: zatrudnieni są na bardzo niestabilnych warunkach, poniżej swoich kwalifikacji (biorą nie pracę, do której są wykształceni, a pierwszą, która się trafi, żeby przeżyć).
Przedstawiciele tej grupy są źle opłacani i pozbawieni nadziei na jakąkolwiek stabilną ścieżkę kariery zawodowej. Destabilizuje to tradycyjną hierarchię społeczną. Osłabienie klasy średniej zawsze postrzegane jest jako zagrożenie dla stabilności systemu. Występowanie prekariatu jest na to doskonałym przykładem. System stwarza pole do występowania nierówności i tylko je napędza. Pojęcie to jest ważne w kwestii badania zjawiska bezrobocia.
Przeczytaj też: Jak napisać CV bez doświadczenia? 5 rad krok po kroku – wzór Word
Bezpieczeństwo zatrudnienia dziś i w przyszłości
Praca niegdyś była gwarancją bezpieczeństwa. Dziś nie można liczyć nawet na to. Popularna wśród ekonomistów jest opinia, że bezpieczeństwo zatrudnienia skończyło się wraz z wprowadzeniem elastycznych form zatrudniania. Kiedyś pewną ochronę zapewniały związki zawodowe, dziś uzwiązkowienie jest na niezwykle niskim poziomie.
Prekariusze o stabilności życiowej mogą jedynie pomarzyć. Jest to zjawisko szczególnie trudne i złożone, ponieważ przemiany na rynku pracy, zwłaszcza te związane z automatyzacją i robotyzacją, są nieuniknione, tak jak ich skutki, m. in. właśnie prekaryzacja pracy.
Przeczytaj też: Pożyczki bez zdolności kredytowej online – kredyty – czy i gdzie dostępne?
Bezwarunkowy dochód podstawowy rozwiązaniem?
Jednym z rozwiązań, jakie się tu proponuje, jest wprowadzenie bezwarunkowego dochodu podstawowego, który mógłby zrównoważyć poczucie niepewności życiowej.
Jest to jednak rozwiązanie nieco radykalne, a cała sprawa wymaga głębokiego przemyślenia. Mówi się, że potrzeba zmiany, która zakwestionuje dominujący neoliberalny model kapitalizmu. Biorąc pod uwagę jak popularne jest powiedzenie, że łatwiej wyobrazić sobie koniec świata niż koniec kapitalizmu, problem ten nie będzie łatwy do rozwiązania, zważywszy na olbrzymią skalę zjawiska.
Zostaw komentarz