Minimum socjalne 2022 i egzystencji w Polsce – co to jest? Kwota granicy ubóstwa

Minimum socjalne zwane czasami mylnie minimum egzystencji to wskazana przez naukowców ilość dóbr i usług niezbędna do utrzymania gospodarstwa domowego na poziomie standardu podstawowego. Jest ono wskaźnikiem informującym o kosztach utrzymania gospodarstw domowych na poziomie skromnym. Zapewniony jest jedynie poziom egzystencji, pokrywający wydatki na mieszkanie i żywność dla rodziców i dzieci. Minimum socjalne określono w 2020 roku na poziomie 1251,51 zł miesięcznie, było to około 41 zł dziennie. Czy jednak udało się zwalczyć ubóstwo w naszym kraju? Czym różni się minimum socjalne od egzystencjalnego? Odpowiadamy poniżej.

Kto w Polsce określa tzw. minimum socjalne? Funkcje IPiSS

W Polsce instytucją ustalającą minimum socjalne od roku 1981 jest Instytut Pracy i Spraw Socjalnych (IPiSS). Jest to placówka naukowo-badawcza, w której prowadzone są badania koncentrujące się na analizach porównawczych różnych systemów zabezpieczenia społecznego.

Wśród obszarów badawczych IPiSS możemy wyróżnić:

• ubóstwo i wykluczenie społeczne,
• demografia i polityka rodzinna,
• pomoc społeczna i dochody minimalne.

Minimum egzystencji jest wskaźnikiem społecznym uwzględniającym niezbędne potrzeby bytowo-konsumpcyjne. Wartość koszyka minimum socjalnego jest ustalana oddzielnie dla różnych typów gospodarstw domowych.

Przeczytaj też: Ranking ofert darmowych pożyczek 2022 – bez odsetek, 0%

Minimum socjalne w Polsce – ile wynosi?

Minimum socjalne powinno zapewniać regenerację sił życiowych człowieka, wychowanie potomstwa oraz utrzymanie kontaktów społecznych w czasie pracy, nauki i wypoczynku.

Płaca minimalna w Polsce w 2020 roku wynosiła 2600 zł brutto miesięczne (obecnie jest to 2800 zł brutto), co oznacza, że osoba mająca umowę o pracę otrzymywała 1920 zł na rękę. Dla pracowników zatrudnionych na umowę zlecenie oznaczało to stawkę godzinową 17 zł brutto (13 zł netto).

Zarobki takie w przypadku gospodarstwa domowego jednoosobowego oznaczały kwotę pozostałą z pensji na pozi0mie 668,58 zł miesięcznie. Stan faktyczny był w 2020 r. nawet bardziej pesymistyczny, ponieważ według GUS najczęściej wypłacaną pensją było 2379 zł brutto miesięcznie. Oznaczało to zaledwie 15 zł dziennie na dodatkowe wydatki.

Rok 2022 przyniósł kolejny wzrost płacy minimalnej, a także wzrost minimalnej zleceniowej stawki godzinowej. Partia rządząca obiecuje, że pod koniec 2023 roku pensja minimalna wzrośnie do poziomu 4000 zł brutto. Realia pandemii zmieniają jednak nieco wcześniejsze prognozy.

Przeczytaj też: Jak szukać pracy? Sposoby i metody skutecznych poszukiwań

Minimum socjalne w 2022 roku – ubóstwo w Polsce

Statystyki dowodzą, że na poziomie minimum socjalnego żyło w zeszłym roku w Polsce nawet 40% ludzi. Standardem dla tej grupy jest np.:

• korzystanie tylko z nieodpłatnej służby zdrowia,
• zakup podstawowych środków utrzymania higieny osobistej, kosmetyków, leków i
• kupowanie żywności przecenionej lub z akcji promocyjnych, czyli oszczędzanie na wszystkim nawet własnym zdrowiu.

Przeczytaj też: Pożyczka bez udokumentowanych dochodów – dla bezrobotnych bez zarobków

Trzeba tu zauważyć, że od dnia 1. stycznia 2020 r. do płacy minimalnej nie jest wliczany dodatek stażowy. Wcześniej z płacy minimalnej wyłączone zostały (in plus dla pracownika):

• dodatek za pracę w nadgodzinach,
• odprawa emerytalna i rentowa,
• nagroda jubileuszowa.

Zaspokojenie podstawowych potrzeb bytowo-konsumpcyjnych dla jednej osoby dorosłej określono w 2020 roku na poziomie 1251,51 zł miesięcznie, było to około 41 zł dziennie. Na zaspokojenie takich potrzeb dla rodziny ze starszym dzieckiem potrzeba było około 1107,13 zł na osobę. Przy rodzinie z trójką dzieci ta kwota wynosiła 984,69 zł.

Dane z końca 2018 roku informowały, że w Polsce żyło wtedy 38 milionów 383 tysiące ludzi. Ponad 4 procent, czyli 1.6 miliona z nich żyło poniżej progu ubóstwa, dla osoby samotnej oznaczało to dochody poniżej 614 zł miesięcznie. Próg minimalnej egzystencji dla czteroosobowej rodziny (dwoje dzieci) był określony na poziomie 1658 zł, to jest ok. 415 zł na osobę.

Przeczytaj też: Poduszka finansowa – dlaczego warto posiadać rezerwę i jak ją stworzyć?

Minimum socjalne a minimum egzystencji

Minimum socjalne powinno zapewnić człowiekowi reprodukcję jego sił życiowych, wychowanie dzieci i podstawowe rozrywki w czasie wolnym. Z kolei minimum egzystencji, nazywane także minimum biologicznym oznacza graniczny poziom zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych, poniżej którego następuje zagrożenie rozwoju psychofizycznego człowieka i jego życia biologicznego.

Minimum egzystencji jest granicą niezbędną do przeżycia, uwzględniającą jedynie koszty żywności i mieszkania, z pominięciem potrzeb socjalnych. Koszyki minimum egzystencji w zależności od typów gospodarstw domowych są opracowywane przez IPiSS dla miesięcy: marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień oraz na podstawie danych średniorocznych.

Przeczytaj też: Średnia krajowa 2022 – ile wynosi netto i brutto – dane GUS Polska i Europa

Zasiłek dla bezrobotnych a minimum socjalne w czasie pandemii

Zasiłek dla bezrobotnych w Polsce jest niższy niż minimum socjalne, ale nieco wyższy niż minimum egzystencji. Obecnie zasiłek dla bezrobotnych wynosi trochę ponad 860 zł brutto miesięcznie. Według ekonomistów w wyniku pandemii pracę mogło i może stracić nawet kilka milionów Polaków.

Wielu przyszłych bezrobotnych jest jeszcze niewidocznych za sprawą obowiązującego prawa pracy – pracownicy ci są jeszcze zatrudnieni, ale znajdują się na wypowiedzeniach. Zapobieganie tej nowej fali bezrobocia może być kosztowne (mówi się nawet o milionie osób), budżet może to kosztować dodatkowo nawet 5 mld złotych.

Przeczytaj też: Alimenty 2022 – na dziecko, na żonę, na rodziców – jak napisać wniosek lub pozew o nie?

Płaca minimalna w Polsce w porównaniu z krajami Unii Europejskiej?

W Polsce płaca minimalna wynosi 612 euro i jest najwyższą ze wszystkich krajów Wschodniej Europy. Mniej od nas zarabiają mieszkańcy Łotwy, Rumunii, Węgier czy Chorwacji, Czech, Słowacji, Estonii czy Litwy. Wszystkie państwa poza tym ostatnim mają płacę minimalną poniżej 600 euro.

Lepiej niż w Polsce zarobki przedstawiają się w krajach południowych, śródziemnomorskich. Mowa o Portugalii, Grecji, Malcie, Słowenii i Hiszpanii.

Na najwyższą płacę minimalną w Unii Europejskiej mogą liczyć mieszkańcy państw takich jak Francja, Niemcy, Belgia, Holandia, Irlandia i Luksemburg. Pieniądze, które otrzymują zarówno minimalnie jak i średnio Polacy w ramach wynagrodzenia za swoją pracę jest zdecydowanie niższa niż na zachodzie Europy.

Przeczytaj też: Pełne oskładkowanie umów zleceń – zmiany w 2022 roku – co ze studentami i osobami do 26. roku życia?

Prognozy dla polskiego rynku pracy

W 2022 roku płaca minimalna w Polsce wzrosła wbrew zapowiedziom partii rządzącej jedynie o około 210 zł brutto. Widać wyraźne spowolnienie we wzroście wynagrodzeń. Jednocześnie przewiduje się, że w drugiej połowie 2022 roku nastąpi sukcesywny wzrost dynamiki płac w gospodarce. Ma to być wynikiem przywracania trybu pracy sprzed pandemii i odtworzenia jej intensywności. Czy tak będzie? Czas i potencjalne nowe lockdowny pokażą.