Komornik sądowy – kim jest i jak działa? Licytacje i zarobki

Komornicy sądowi to przedstawiciele zawodu zaufania publicznego, w myśl art. 17 Konstytucji RP. Zgodnie z obowiązującym prawem reprezentują państwo polskie i podczas egzekwowania długu są chronieni jak funkcjonariusze publiczni. Mają specjalne uprawnienia, które stanowią gwarancję skutecznego odzyskania przez wierzyciela swoich pieniędzy po wygranej w sądzie sprawie przeciwko dłużnikowi.

1. W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony.

2. W drodze ustawy można tworzyć również inne rodzaje samorządu. Samorządy te nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej.

– art. 17 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej

Rola komornika sądowego w egzekucji wyroków

Każdy komornik ma swój rewir (przy danym sądzie rejonowym) i jest jednym z wielu funkcjonariuszy działającym na danym terenie. Zawód ten po części rządzi się prawami rynku, ponieważ komornicy prowadzą działalność gospodarczą w formie kancelarii, a wierzyciel ma prawo wybrać któremu z nich powierzy wykonanie tytułu egzekucyjnego.

Na mocy przepisu ustawy zasadniczej powstała Ustawa o komornikach sądowych, której pełny tekst jest dostępny pod tym adresem: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000771/T/D20180771L.pdf. Liczy ona aż 75 stron i stanowi główne źródło wiedzy o kompetencjach i ograniczeniach zawodu komornika. Tekst ustawy jest jednak napisany językiem prawniczym. Dlatego pozwólcie Państwo, że rolę tej instytucji państwowej w procesie odzyskiwania długów spróbujemy opisać w pigułce i zrozumiałym dla przeciętnego Kowalskiego językiem.

Kto może zostać komornikiem sądowym?

Wymagania, którym podlegają kandydaci komorników sądowych są prawie tak samo restrykcyjne, jak te dotyczące sędziów, czy adwokatów. Ustawa definiuje wiek, wykształcenie i cechy obywatelskie kandydatów. Co do zasady powinni oni:

• posiadać polskie obywatelstwo,
• być nieskazitelnego charakteru,
• nie być karani za jakiekolwiek przestępstwa ani być podejrzanymi o jakiekolwiek złe czyny,
• być magistrem prawa z dyplomem polskiej lub zagranicznej, ale uznanej przez państwo polskie uczelni oraz odbyć aplikację komorniczą, zakończoną pozytywnie zdanym państwowym egzaminem komorniczym,
• pracować w charakterze asesora, czyli pomocnika innego komornika przez okres min. 2 lat,
• być w wieku min. 28 lat.

Kompetencje komornika

Prawo jasno określa kompetencje urzędu komornika sądowego. W ustawie jest też określony katalog czynności, których nie może on się dopuścić. Przedstawiciele tego zawodu prawniczego są bowiem kontrolowani przez sąd, przy którym działają.

Co może zająć komornik? To pytanie należy do jednych z częściej zadawanych przez naszych czytelników, często mających komornika na głowie.

Katalog rzeczy lub świadczeń, które może zabrać komornik podczas egzekucji jest szeroki. Tytuł wykonawczy od banku w pierwszej kolejności będzie realizował środków pieniężnych i ruchomości, ponieważ najłatwiej jest je spieniężyć. Są jednak pewne wyjątki. Należą do nich w pierwszej kolejności konkretne przedmioty, które zgodnie z prawem dłużnik ma prawo zachować – by przetrwać, np. lodówkę. A także wszelkie środki przeznaczone na wychowanie dzieci, wśród których są chociażby alimenty i świadczenie Rodzina 500+, świadczenie rodzicielskie tzw. „kosiniakowe” czy wyprawka 300+. To dlatego popularne są reklamowane oferty pożyczek na 500+ i alimenty.

Szczegóły samych działań komorników poznają Państwo po przyjrzeniu się samemu postępowaniu egzekucyjnemu.

Przeczytaj też: Kiedy komornik wkracza i wchodzi na konto? Działania windykacyjne przed

Postępowania sądowe i egzekucyjne

Samo postępowanie egzekucyjne poprzedzone jest procesem sądowym. W sytuacji, w której kredytobiorca przestanie spłacać swój kredyt, bank lub firma pożyczkowa kieruje sprawę do sądu. Po wygraniu sprawy, do wyroku wydawany jest tzw. tytuł wykonawczy. Dokument ten jasno określa jaką kwotę, którą ma być zaspokojony wierzyciel. Po jego wydaniu nie jest możliwa żadna dyskusja z wydanym orzeczeniem.

Niemożliwe jest też, by dłużnik nie dowiedział się o procesie sądowym. Jest on o nim informowany i powinien stawić się przed sądem w celu wyjaśnienia swojego postępowania i podniesienia ewentualnych argumentów w celu obniżenia wysokości świadczenia. Mowa o okolicznościach typu:

• udzielenie dłużnikowi zwłoki przez wierzyciela,
• przedawnienie zobowiązania,
• wreszcie brak istnienia danego zobowiązania z uwagi na fakt jego wcześniejszej spłaty lub ze względu na fakt jego niezawarcia.

Do postępowania egzekucyjnego dochodzi co do zasady na wniosek wierzyciela. Jest to ostateczność, która jest owiana wieloma dramatycznymi emocjami osób, które z różnych przyczyn są przymuszone do oddania składników swojego majątku. Co ważne, komornik nie ma prawa dokonywać egzekucji ze składników majątku dłużnika innych niż te wskazane przez wierzyciela.

Przed samym rozpoczęciem czynności komornik zawiadamia dłużnika o fakcie. Jest zobowiązany wymienić, na podstawie jakiego tytułu działa, na czyją rzecz jest prowadzone postępowanie i jaką kwotę będzie egzekwował.

Komornik ma prawo wejść do mieszkania lub na posiadłość właściciela w razie jego czasowej nieobecności. Stanowi o tym art. 814 Kodeksu postępowania cywilnego. W razie potrzeby dłużnik może zostać pod pewnymi warunkami przeszukany. W przeprowadzeniu egzekucji pomagają służby takie jak policja.

Kiedy komornik wchodzi na konto, oznacza to, że dług nie jeszcze duży i można go spłacić np. z pensji lub emerytury. W sytuacji, w której dłużnik nie posiada znacznych środków pieniężnych lub dobrze płatnej pracy, dług musi zostać spłacony z licytacji, prowadzonych przez komornika.

Uzyskanie pożyczki z komornikiem to praktycznie niemożliwa sprawa, chyba, że posiada się gwaranta, który udzieli nam rękojmi. Takiego finansowania udziela np. Rapida Money, jednak tuż przed samą egzekucją i bez porozumienia z komornikiem, nie będziemy w stanie odroczyć niechybnych zajęć sprzętów domowych lub kosztowności.

Ilość komorników sądowych i ilość nowych postępowań komorniczych w latach 2015-2018:

Przeczytaj też: Jak odblokować konto zablokowane przez komornika? Blokada a świadczenia

Licytacje komornicze

Działający już system https://e-licytacje.komornik.pl – choć na razie ze znikomą zawartością.

Licytacje komornicze odbywają się w budynkach sądów. Komornik, do którego zwróci się wierzyciel, ma obowiązek, ale także interes finansowy, by ogłosić w publicznym obwieszczeniu termin danej licytacji. Czasem, gdy aukcja komornicza dotyczy naprawdę dużych nieruchomości lub wielu nieruchomości, należących do upadłych firm, komornicy umieszczają informacje w lokalnej prasie. Spis wszystkich licytacji jest od niedawna widoczny w internecie na stronie Krajowej Rady Komorniczej: https://licytacje.komornik.pl.

Najświeższą informacją jest ruszenie w marcu 2020 systemu E-licytacje. Po 3 latach, został uruchomiony system, który umożliwia przeprowadzenie licytacji komorniczych przez internet. Po prawej mogą Państwo zobaczyć, jak wygląda layout serwisu. Według stanu na dzień 27.03.2020, baza licytacji jest znikoma. Po 3 tygodniach od uruchomienia, w serwisie widnieje tylko 1 ogłoszenie z wózkiem widłowym z Rawy Mazowieckiej. To mało, jak na ponad 1700 działających w Polsce komorników.

Przygotowanie do aukcji – cena wywoławcza i rękojmia

Komornik podaje w obwieszczeniu cenę wywoławczą, która stanowi od 1/3 do 3/4 sumy oszacowania wartości danej ruchomości lub nieruchomości. Często jest to połowa wartości. Wysokość ceny wywoławczej leży w gestii komornika i jest ustalana na podstawie atrakcyjności przedmiotu licytacji i łatwości jej sprzedaży. Często mieszkanie w bardzo atrakcyjnej okolicy w centrum miasta spotyka się z dużo większym zainteresowaniem niż działka rolna lub ułamkowy udział w jakiejś nieruchomości.

Jak wziąć udział w licytacji i skąd komornik wie, że ktoś myśli o niej na poważnie? Każda licytant jest zobowiązany do wpłacenia rękojmi, która wynosi 10% sumy oszacowania. Oczywiście poza opisem samego przedmiotu licytacji, wiele osób wyraża chęć wcześniejszego jego obejrzenia. Najczęściej jest to możliwe. Komornik umieszcza w obwieszczeniu informację o tym, kiedy można zobaczyć konkretne mieszkanie, auto lub inne przedmioty.

Przeczytaj też: Ile może zabrać komornik w 2023 roku z pensji, emerytury, zwrotu podatku? Kwota wolna od zajęcia

Zarobki komorników – ile zarabiają miesięcznie i rocznie?

Zawód komornika należy do tych zawodów prawniczych, których przedstawiciele mają raczej co włożyć do przysłowiowego garnka. Mało tego, mogą znacznie zaoszczędzić. Według badania firmy PwC mediana zarobków komorników sądowych w Polsce to aż 16 tysięcy złotych netto (na rękę). Prawdą jest, że komornik pracuje niejako na akord – musi doprowadzić do spieniężenia długu dłużnika, by otrzymać wynagrodzenie. Za ruchomości, jak samochód, czy nieruchomości, jak dom po eksmisji, komornik pobiera 15 % prowizji. Za zajęte wynagrodzenie, emeryturę, rentę lub środki finansowe – należy mu się 8% prowizji.

Przeczytaj też: Konta bankowe bez komornika i systemu Ognivo – komornik a Revolut

Mediana zarobków to jedynie wyjęta z kontekstu liczba. Komornicy, którzy obsługują naprawdę duże licytacje są w stanie zarobić naprawdę dużo. Z drugiej strony, istnieją też i egzekucje bezowocne lub dające niewielkie pokrycie na poczet długu. Wtedy i wynagrodzenie komornika jest znikome.

Pewnym minusem zawodu jak każdej praktyki prawnej jest to, że nie można stosować bezpośredniej reklamy. A samych komorników przybywa. W roku 2006 było ich 661, a obecnie w roku 2020 jest ich 1711 – wynika z danych Krajowej Rady Komorniczej. I liczba ta nie bierze pod uwagę asesorów, czyli pomocników komorników. Niestety wzrastająca liczba komorników nie wynika tylko i wyłącznie z chęci wzmocnienia konkurencji wśród komorników. Jest też efektem wzrastającej liczby spraw. Zadłużenie Polaków zwiększa się w drastycznym tempie, o kilka miliardów złotych rocznie.