13. emerytura 2023 – dla kogo i ile wynosi? Co z czternastką?

Trzynasta emerytura to jednorazowe świadczenie, które zostało wypłacone przez państwo polskie wszystkim emerytom po raz pierwszy przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2019 roku. Nazywana jest tzw. „jarkowym” od imienia i nazwiska prezesa partii rządzącej, który szumnie ogłosił ten program. 13-stka to wsparcie finansowe niezależne od wysokości emerytury. Otrzymuje je 10 milionów Polaków i może je przeznaczyć na pokrycie np. kosztów leków i innych bieżących wydatków. Ile wynosiło ono na początku, ile wynosi w 2020, a ile w 2021 roku? Odpowiedzi znajdą Państwo w poniższym artykule.

Aktualizacja 03.03.2022 r.: Po 7-procentowej waloryzacji rent i emerytur w 2022 roku, przyszedł czas na podanie ile wyniesie 13. emerytura 2022. Będzie to 1338,44 zł brutto, czyli 1217,98 zł na rękę.

Aktualizacja 03.04.2021 r.: Emeryci donoszą nam, że 13-stki już trafiły na ich konta! „Rząd uwinął się przed świętami!”.

Aktualizacja 08.03.2021 r.: Prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę uchwalającą 13. i 14. emeryturę. Będą one wypłacane – 13-stki na wiosnę, a 14-stki na jesieni tego roku.

Czym jest 13. emerytura i ile wynosi?

Wypłacanie trzynastej emerytury rozpoczęło się w maju 2019 roku. Już w zamyśle świadczenie to było zaplanowane jako coroczne jednorazowe wsparcie.  Jest ono przeznaczone dla każdego emeryta niezależnie od wysokości pobieranego świadczenia i jest równe minimalnej emeryturze miesięcznej. W 2022 roku wyniesie 1217,98 zł na rękę (1338,44 zł brutto).

Wysokość wypłaconej „trzynastki” w 2019 r. to:

• 1100 zł brutto,
• emeryci dostali na rękę 888,25 zł,
• „trzynastkę” otrzymało 9 mln 800 tysięcy uprawnionych,
• łączny koszt 13. emerytury wyniósł 10,8 mld zł.

Na podstawie projektu Rady Ministrów z dnia 23. grudnia 2019 roku trzynasta emerytura trafiła do emerytów także w kwietniu 2020 roku i wyniosła tym razem 1200 zł brutto, to jest około 981 zł netto. „Jarkowe” nie funkcjonuje jednak jako stały zapis w prawie, ponieważ co roku rząd PiS ustanawia świadczenie oddzielną ustawą, która wymaga politycznej woli aktualnej większości parlamentarnej. W roku 2020 była to Ustawa z dnia 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów.

Uwaga! Sprawdź pożyczki i kredyty dla emerytów – tutaj!

Wysokość 13 emerytury jest ustalana na podstawie najniższej emerytury, jaka obowiązuje od 1. marca roku, w którym to świadczenie jest wypłacane. W roku 2020 Rząd wydał na ten cel 11,75 mld zł.

Aktualizacja 4.11.2020 r.: Pojawił się projekt waloryzacji emerytur. Minimalna emerytura zostanie podniesiona o 50 złotych brutto (to mniej niż wcześniej ogłaszano) i wyniesie 1250 zł brutto. Oznacza to, że 13-stka wzrośnie o ok. 40 złotych i wyniesie ok. 1020 złotych na rękę.

Przeczytaj też: Waloryzacja emerytur i rent 2021 – tabela – minimalna emerytura – ile wyniesie?

Od roku 2021 ma być również wypłacana dla najuboższych 14. emerytura (o niej przeczytają Państwo na końcu poniższego artykułu).

W celu zabezpieczenia sytuacji finansowej seniorów rząd realizuje obecnie waloryzację kwotowo-procentową emerytur i rent. Niestety przez pewien czas była ona wstrzymana.

Wysokość świadczeń emerytalnych i rentowych w 2020 roku.

Dzięki zerowemu PIT-owi także każdy młody Polak, do 26 roku życia, dostaje co rok „trzynastkę”, warunkiem jest złożenie deklaracji rocznej.

Przeczytaj też: Prywatne pakiety medyczne 2022 – indywidualne i dla firm – ranking i opinie – oferty Luxmed

13. emerytura – komu przysługuje?

13. emerytura to niejako trzynasta „pensja” dla emerytów, choć w wysokości najniższej emerytury za pełną wysługę lat. Jest dodatkiem do wszystkich emerytur i rent, wypłacana jest także dla rolnikom pobierającym renty i emerytury. Świadczenie to otrzymują także osoby pobierające emerytury pomostowe oraz świadczenia i zasiłki przedemerytalne. Trzynastka należna jest także osobom, którym przysługują:

• renty socjalne lub strukturalne,
• rodzicielskie świadczenia uzupełniające,
• renty inwalidów wojennych i wojskowych.

Z ciekawostek można dodać informacje, które podała Gazeta Wyborcza w 2019 roku – 13-stkę dostało aż 220 tysięcy emerytów, którzy dostają tylko od kilkunastu groszy do kilku złotych emerytury miesięcznie.

Przeczytaj też: Płaca minimalna 2021 – brutto i netto – ile wynosi?

Uprawnieni według wieku i stanu spoczynku zawodowego

13. emeryturę w danym roku kalendarzowym otrzymują ci, którzy przeszli w stan spoczynku zawodowego do 31. marca rozpatrywanego roku. Wniosek o emeryturę można składać do ZUS, na miesiąc przed osiągnięciem wieku emerytalnego, który obecnie wynosi:

• 60 lat dla kobiet,
• 65 lat dla mężczyzn.

13. emerytura nie jest wliczana emerytom do ich dochodu, co jest istotne przy dodatkach mieszkaniowych i corocznych rozliczeniach podatkowych. Trzynastka jest zawsze wolna od potrąceń i egzekucji dokonywanych przez komornika sądowego, podobnie jak inne świadczenia typu Rodzina 500+, Wyprawka 300 plus czy świadczenie rodzicielskie – tzw. kosiniakowe. Oznacza to, że żaden wierzyciel nie odbierze świadczeniobiorcy nawet części tej kwoty.

„Jarkowe” dla mundurowych – wojskowych i policjantów

Żołnierze zawodowi oraz funkcjonariusze przechodzą na emerytury po ukończeniu 55. roku życia. Również i oni mają prawo do 13. emerytury.

Zasady przechodzenia na emeryturę wojskową i policyjną

Osoby, które wstąpiły do służby w czasie obowiązywania innych zasad przechodzenia na emeryturę, zachowują prawo wyboru zasad uzyskiwania świadczenia. Oznacza to, że osoby wstępujące do służby do końca 2012 roku, nadal mogą przechodzić na częściową emeryturę, bez względu na wiek, po 15 latach służby. Ostatnia reforma systemu emerytalnego służb mundurowych obowiązuje od 1. stycznia 2013 r. Nie są tu doliczane następujące okresy służby:

• okres przeniesienia do rezerwy kadrowej, gdy np. żołnierz podjął pracę poza granicami państwa w strukturach organizacji międzynarodowych,
• czas służby w organach służby bezpieczeństwa, porządku i bezpieczeństwa publicznego czasu PRL.

Natomiast do stażu uprawniającego do emerytury wojskowej zalicza się okresy:

• czynnej służby w Narodowych Siłach Rezerwowych, Policji, ABW, Agencji Wywiadu i Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, CBA, Straży Granicznej, BOR, Państwowej Straży Pożarnej i Służbie Więziennej,
• służby w UOP, Policji i Milicji Obywatelskiej,
• służby w Służbie Ochrony Kolei,
• zatrudnienia w zawodowych jednostkach ochrony przeciwpożarowej, nauki w szkołach pożarniczych i służby w charakterze członka Korpusu Technicznego Pożarnictwa.

Żołnierze zawodowi i funkcjonariusze mogą do wymaganego stażu służby doliczyć okresy wychowywania dzieci, w wymiarze do 3 lat, ale wykorzystane w okresie pełnienia służby.

Żołnierze zawodowi powołani do armii lub służby kandydackiej po 31. grudnia 2012 r, przejdą na emeryturę kiedy ukończą 55 lat po 25 latach służby.

Trzynasta emerytura w 2023 roku

Trzynasta emerytura zostanie wypłacona także w 2022 roku na przełomie kwietnia i maja. Będzie to czwarta po 2019, 2020 i 2021 r. wypłata. Jej wysokość będzie równała się najniższej emeryturze, której wysokość jest przewidywana na około 1300 zł brutto, czyli ok. 1050 zł netto. Technicznie 13. emerytura wypłacana będzie razem ze stałym świadczeniem emerytalnym.

13. emerytura dla rencistów – czy istnieje?

13. emeryturę otrzymują także renciści i jest ona jednakowa dla wszystkich. Warunkiem jest to, by w dniu 31. marca bieżącego roku mieć prawo do renty czy emerytury. Od trzynastki płaci się podatek dochodowy i składkę zdrowotną.

Podsumowując, emeryci w 2021 roku zyskają 2600 zł brutto, otrzymując 13. emeryturę, a znaczna ich część otrzyma także 14. emeryturę.

2/3 emerytów była za wprowadzeniem trzynastki w formie minimalnej emerytury dla każdego emeryta. Przeważał tu głos kobiet. Przeciwników było 25%, a 12% respondentów nie umiało w tej sprawie zająć jednoznacznego stanowiska.

Czternasta emerytura 2023 r.

W 2021 roku niektórzy emeryci otrzymali 14 emeryturę (dla kogo i kiedy wypłata?), która także była zależna od poziomu najniższej emerytury. Jednak nie wszyscy otrzymali świadczenie w pełnej wysokości, czyli na poziomie 1250  – 1300 zł brutto. Taką kwotę otrzymały osoby, których emerytura jest nie wyższa niż 120% średniej emerytury w Polsce. Przekroczenie tej kwoty będzie oznaczało proporcjonalne zmniejszenie tej kwoty. Będzie tu zastosowana zasada złotówka za złotówkę.

Przykładowo: jeśli 120% średniej emerytury w Polsce osiągnie np. 2900 zł, to emeryt otrzymujący emeryturę w kwocie 3100 zł miał 14-stą emeryturę pomniejszoną o 200 zł.

Czternasta emerytura została wypłacona w listopadzie i grudniu 2021 roku. Planów rządu w tej sprawie nie zmienił ogromny deficyt, który powstał w 2020 roku poprzez zmniejszenie wpływów podatkowych i zwiększenie wydatków (przede wszystkim) przez wątpliwy, jak się okazuje lockdown z powodu koronawirusa. Świadczenie to ma jednak zostać wypłacone jednorazowo, tylko w 2021 roku.

Może kryzys, który według zapowiedzi wielu ekonomistów zajrzy do domów każdego Polaka już w przyszłym roku, odciągnie rządzących od dalszego rozdawnictwa. Choć bon turystyczny 500 złotych na wakacje zaprzeczałby temu poglądowi. Nawet jeżeli 14-stka zostanie wypłacona tylko w 2021 roku, będzie można spodziewać się jej reaktywacji na jesieni 2023 roku, tuż przed kolejnymi wyborami parlamentarnymi.

Aktualizacja 08.01.2022 r.: Na antenie TVP Info, minister finansów Tadeusz Kościński oznajmił: „Czternastej emerytury nie będzie w tym roku, ja jestem od polityki fiskalnej, to nie w naszej kompetencji, żeby decydować. […] O ile mi wiadomo, to czternastki nie będzie w tym roku”.

Pracujący emeryt a 13-stka

Pracujący emeryt też otrzymuje 13. emeryturę, w takiej samej wysokości co pozostali emeryci i renciści.

Przeczytaj też: Do jakiego wieku można wziąć kredyt hipoteczny, gotówkowy lub kupić na raty?

Kto i do jakiej kwoty może pracować na emeryturze?

Ograniczeniom podlegają emeryci, którzy nie osiągnęli jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, czyli osoby pobierające wcześniejszą emeryturę.

W świetle przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zmniejszenie emerytury lub renty następuje po przekroczeniu 70%, a zawieszenie po przekroczeniu 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszony przez GUS.

Wiek ten dla kobiet wynosi nadal pomimo wprowadzonych przez obecną opozycję niekorzystnych zmian, 60 lat, zaś dla mężczyzn 65 lat. Emeryt, który osiągnął ustawowy wiek emerytalny, może pracować i zarabiać bez żadnych ograniczeń. Jednakże gwoli uczciwości należy dodać, że podatek dochodowy przy umowie zleceniu i zatrudnianiu emeryta wynosi aż 25%, więc jest to mało opłacalna inwestycja. Zasadne pozostaje pytanie, czy nawet na emeryturze, aktywni seniorzy powinni być karani za pracę i wciąż płacić zarówno podatek, jak i składki zdrowotno-emerytalne.

Czy komornik może zabrać 13. emeryturę?

Komornik sądowy nie może zgodnie z prawem nikomu ściągnąć pieniędzy pochodzących z żadnego świadczenia, w tym z omawianego dodatku dla emerytów. Jednakże problem z działaniami z tych stróżów prawa polega na tym, że zajmując część środków na koncie nie mają oni od razu wiedzy na temat tego, skąd pochodzą dane środki. Lepiej je zatem wyjąć z konta od razu po wpłacie przez ZUS. W razie bezprawnego pobrania 13-stki, można zgłosić to naruszenie. Więcej na ten temat znajdą Państwo w artykule o komorniku sądowym.

Przeczytaj też: Przeciętne wynagrodzenie 2021 – ile wynosi netto i brutto

13. emerytura a śmierć emeryta

Po śmierci emeryta ta jedna, ostatnia emerytura nie przepadnie. Rodzina powinna jedynie pamiętać o wniosku o jej wypłatę. ZUS może ją wypłacić członkom rodziny jako świadczenie niezrealizowane. Mianem tym nazywamy świadczenia, do którego zmarły był uprawniony przed śmiercią, ale go nie pobrał, a ZUS nie wypłacił, bo dostał informację o zgonie.

Prawo do takich niezrealizowanych świadczeń mają:

• mąż, żona lub dzieci zmarłego, jeśli prowadziły z nim wspólne gospodarstwo domowe,
• w drugiej kolejności małżonkowie i dzieci, z którymi zmarły nie prowadził wspólnego gospodarstwa,
• w trzeciej kolejności także inni członkowie rodziny uprawnieni do renty rodzinnej lub ci, na których utrzymaniu była osoba zmarła, przy braku wymienionych wyżej małżonka i dzieci.

Potrzebne dokumenty składane do ZUS to:

• odpis aktu zgonu,
• odpis aktu małżeństwa, w przypadku małżonka,
• odpis aktu urodzenia , w przypadku dzieci,
• dowody potwierdzające fakt prowadzenia wspólnego gospodarstwa lub fakt przyczyniania się do utrzymania osoby zmarłej.

Natomiast przy ustalaniu wysokości wypłat 13. emerytury stosuje się zasadę proporcjonalności. Rodziny nie mogą ubiegać się o wypłatę niezrealizowanego świadczenia w razie  śmierci osoby uprawnionej.